Η επικοινωνία αποτελεί ένα μεγάλο κεφάλαιο της ζωής μας, είτε είναι λεκτική, είτε μη λεκτική. Η επικοινωνία ορίζεται ως η διαδικασία ανταλλαγής μιας πληροφορίας μεταξύ δύο ή περισσότερων ατόμων, για τα οποία η συγκεκριμένη πληροφορία θεωρείται σημαντική, οπότε αποκτά νόημα και η ανταλλαγή της σαν πράξη.
Η ανθρώπινη επικοινωνία θα μπορούσαμε να πούμε πως είναι στην ουσία η βάση πάνω στην οποία χτίζονται οι διαπροσωπικές μας σχέσεις. Είναι η πύλη που όσο μένει ανοιχτή, μας επιτρέπει να έρθουμε πιο κοντά σε κάποια άτομα, να μοιραστούμε μαζί τους εμπειρίες και να μάθουμε πολλά και χρήσιμα πράγματα για αυτούς που μας ενδιαφέρουν.
Από την ποιότητα της επικοινωνίας που έχουμε καθημερινά με τους γύρω μας και κυρίως με τα σημαντικά πρόσωπα της ζωής μας, όπως είναι οι γονείς, τα αδέρφια, τα παιδιά, ο σύζυγος, ο σύντροφος, οι φίλοι, οι συνάδελφοι, οι συνεργάτες μας, εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό η ψυχική μας διάθεση και η εσωτερική μας ηρεμία και επηρεάζεται η συμπεριφορά και ο τρόπος σκέψης μας.
Ανάλογα με τις συνθήκες, τα γεγονότα που διαδραματίζονται στη διάρκεια της ζωής μας, το περιβάλλον όπου βρισκόμαστε, τους ανθρώπους που έχουμε δίπλα μας, την συναισθηματική μας κατάσταση, τα βιώματα που κουβαλάμε, τις κοινωνικές επιρροές και τον τύπο της προσωπικότητας που έχουμε διαμορφώσει, χρησιμοποιούμε διαφορετικούς κώδικες επικοινωνίας.
Υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που αναγνωρίζουν εύκολα και εκφράζουν τα συναισθήματά τους άνετα, γνωρίζουν ποιες είναι οι πραγματικές τους ανάγκες και επιθυμίες, έχουν μια υγιή αυτοεκτίμηση, διεκδικούν αυτά που τους αξίζουν, υποστηρίζουν τον εαυτό τους όταν νιώθουν ότι αδικούνται, θέτουν σαφή και ξεκάθαρα όρια, είναι ειλικρινείς και αυθεντικοί στις σχέσεις τους, αποφεύγοντας τα ψέματα και τα υπονοούμενα και η επικοινωνία μαζί τους είναι θετική, γνήσια, ομαλή και ισορροπημένη.
Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν οι άνθρωποι που είναι αρκετά εσωστρεφείς, δυσκολεύονται να κατανοήσουν τι ακριβώς νιώθουν και να το βγάλουν προς τα έξω, δεν πιστεύουν επαρκώς στον εαυτό τους και στις δυνατότητές τους, δε μπορούν να πουν εύκολα όχι, φοβούνται να εκφράσουν τα θέλω και τις απόψεις τους, είναι διστακτικοί στο να πλησιάσουν κάποιον περισσότερο και να του πουν αυτό που πιστεύουν πραγματικά ή να του ζητήσουν κάτι, τρέμουν στην ιδέα της απόρριψης, μιλάνε συνήθως με γρίφους και πολύ εύκολα πέφτουν θύματα χειριστικής συμπεριφοράς.
Τα άτομα με τα παραπάνω χαρακτηριστικά, επιλέγουν συνήθως τη μοναξιά και την κοινωνική απομόνωση, κλείνονται στο καβούκι τους, γιατί έτσι νιώθουν ασφάλεια και σιγουριά και γενικότερα αποφεύγουν όσο περισσότερο μπορούν να μιλήσουν με κάποιον ή να προσεγγίσουν κόσμο. Επίσης, νιώθουν ντροπή, συστολή, αυξημένο άγχος, αγωνία και αμηχανία όταν πρόκειται να μιλήσουν μπροστά σε κοινό ή όταν βρίσκονται σε μια μεγάλη παρέα, όπου υπάρχουν άγνωστα άτομα. Χρησιμοποιούν συχνά την διαδικτυακή επικοινωνία μέσω γραπτών μηνυμάτων, γιατί είναι πιο απρόσωπη και έτσι νιώθουν λιγότερο εκτεθειμένοι. Η διά ζώσης επικοινωνία για αυτούς είναι αναγκαστική και αρκετά επώδυνη σαν διαδικασία.
Όταν μιλάμε, εκφραζόμαστε ανοιχτά στα σημαντικά πρόσωπα της ζωής μας και συζητάμε μαζί τους, αποφορτιζόμαστε από το άγχος και ανακουφιζόμαστε από τα επώδυνα συναισθήματα, όπως είναι η θλίψη, ο θυμός, η απογοήτευση, η ματαίωση, η ανασφάλεια, ο φόβος. Έτσι, από τη μια νιώθουμε καλύτερα με τον εαυτό μας και θωρακιζόμαστε εσωτερικά και από την άλλη βελτιώνουμε σημαντικά την ποιότητα των διαπροσωπικών μας σχέσεων.
Αντίθετα, όταν υπάρχει δυσχέρεια έκφρασης και ένα άτομο επιλέγει συστηματικά τη σιωπή, βιώνει αυξημένη πίεση και ψυχική ένταση, απομακρύνεται από τον εαυτό του και τα σημαντικά πρόσωπα της ζωής του, νιώθει ένα γενικευμένο συναίσθημα μη ικανοποίησης και δυσαρέσκειας και υπάρχει αυξημένος κίνδυνος να έρθει αντιμέτωπο με εσωτερικές συγκρούσεις, που δεν είναι σε θέση να διαχειριστεί.
Εάν κάποιος αντιμετωπίζει σημαντικές δυσκολίες στην επικοινωνία, τόσο με τον εαυτό του, όσο και με τους γύρω του, είναι καλό να ζητήσει υποστήριξη και συμβουλευτική καθοδήγηση από τον κατάλληλο ειδικό.
Η ψυχοθεραπεία βοηθά πολύ ένα άτομο να ενδυναμώσει την αυτοεκτίμησή του, να εκπαιδευτεί σε τεχνικές διαχείρισης των αρνητικών συναισθημάτων που βιώνει σε σχέση με τον εαυτό του και τους γύρω του, να μάθει να αντικαθιστά τις αρνητικές σκέψεις με εναλλακτικές, πιο λειτουργικές και θετικές σκέψεις ,να θέτει όρια με ξεκάθαρο τρόπο, να κατανοεί τις ανάγκες και τις επιθυμίες του και μόλις ολοκληρώσει το ταξίδι της αυτογνωσίας του, να είναι έτοιμος να συνάψει υγιείς και ισορροπημένες διαπροσωπικές σχέσεις και να αντλήσει ουσιαστική ικανοποίηση από τη ζωή του.